klinika bg3

1 grudnia 2022

Dlaczego dieta jest tak istotna dla tarczycy?

dr Tadeusz Oleszczuk

Tarczyca jest największym gruczołem wydzielającym hormony. Holistyczna ocena zawiera się w sieci powiązań metabolicznych- hormonalnych- immunologicznych. Te szlaki są ze sobą ściśle powiązane i coraz więcej się o tym pojawia artykułów naukowych w ostatnich kilku latach. 

Obecnie też coraz bardziej wymiernie można dokonać oceny ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia (udar, zawał), ale też nowotwory. Nie jesteśmy więc już skazani na zaskoczenie z jakim zwykle się spotykam w codziennej praktyce. Kiedy widzę osobę, która „zawsze była zdrowa i nigdy na nic nie chorowała” ale nagle z zawałem czy udarem trafia na leczenie szpitalne. Okazuje się, że zniszczenia w układzie krążenia nie powstały w ostatnim miesiącu, ale tliły się przez wiele lat. 

Jest jeszcze jednak wiele wczesnych symptomów, że coś się dzieje nie tak. Niestety zwykle są one bagatelizowane w czasie ich zaistnienia. Prosty przykład z jakim spotyka się wiele kobiet kiedy zachodzą w ciążę i rodzą dzieci. Wykonuje się w tym czasie określone badania, ale nikt nie docieka dlaczego noworodek przychodzi na świat tydzień lub dwa po terminie. Dlaczego ciężarna wymiotuje czasem tylko w pierwszych miesiącach ciąży, ale niekiedy przez cały jej przebieg aż do porodu. Takich objawów pomijanych w ocenie stanu zdrowia na przyszłe lata jest wiele. Opisuję je w kolejnych książkach, aby pokazać co jest tego przyczyną oraz jakie badania wystarczy wykonać na własną rękę. Często bowiem spotykam dziewczyny po 30 roku życia z problemami zajścia w ciążę, torbielami w piersiach czy jajników, czy trudną do ogarnięcia nadwagą. Dodatkowo okazuje się, że siostra, mama czy babcia są po operacji usunięcia tarczycy lub właśnie leczą się z powodu choroby tarczycy. Dziwi mnie tylko wtedy, że same nie pomyślały, że ich problemy mogą wynikać z tego, że w rodzinie nie dziedziczymy tylko geny, ale też sposób odżywiania i mikroflorę (szczególnie kiedy poród był fizjologiczny). Cięcie cesarskie bowiem zwiększa ryzyko zaburzeń mikroflory jelit noworodka. 

Po prostu bardzo często spotykam kobiety, które nigdy w życiu nie wykonały oceny USG tarczycy z podaniem objętości płatów oraz sumarycznej w mililitrach. To bardzo ważne, bo jej objętość powinna zawierać się w 16-18 ml. Dodatkowo jeśli dziewczyna pali papierosy bardzo często okazuje się, że w tarczycy pojawiają się guzki. Guzki też mogą pojawić się w konsekwencji zapalenia tarczycy. W ciągu lat taki stan zapalny może mieć bardzo burzliwy przebieg i różnorodność obrazów USG. W tym też objawów zaburzeń hormonalnych i metabolicznych. Jeśli dojdzie do takiego dużego wzrostu przeciwciał (anty- TPO czy anty-TG) to ryzyko rozwoju niedoczynności tarczycy się zwiększa.  Pociąga to za sobą zwiększenie wydzielania TSH przez przysadkę. Natomiast ważne jest również to, że takim zaburzeniom w połączeniu osi wydzielania hormonów (podwzgórze- przysadka- tarczyca) oraz przysadka – jajnik towarzyszą zaburzenia produkcji innych hormonów. Przysadka zmuszona do nadmiernej aktywności wpływa na zaburzenie pracy jajników (często poprzez nadmierne wyrzuty wydzielania prolaktyny). Wszystko to może ograniczać regularność cykli miesiączkowych (często wydłużać), prowadzić do powstawania torbieli jajników ( zaburzenia i brak owulacji), czy torbieli w piersiach ( o różnym nasileniu). 

Już samo wymienienie tylko kilku najczęściej pokazujących się problemów uświadamia jak ważna jest rola tarczycy. Co może się dziać jeśli dojdzie do jej zapalenia i zaburzenia wydzielania tyroksyny. Hormonu, który ma receptory swojego wpływu i działania na błonie komórkowej każdej komórki organizmu. 

Dlatego tak ważne jest zrozumienie, że przeciwciała niszczące fizjologiczną pracę tarczycy powstają w nabłonku śluzówki jelit. Na ten proces największy wpływ ma mikroflora światła jelit. Natomiast czynnikiem mającym wpływ na kształt naszej mikroflory ma codzienna dieta. 

Próżno jednak poszukać w literaturze naukowej konkretnych wytycznych odnośnie tego co ma wpływ na wysoki poziom anty-TPO, a co na wzrost anty-TG. Często słyszę, że kobiety pytają w trakcie wizyty co to oznacza jeśli poziom przekroczony jest kilkadziesiąt czy czasem kilkaset razy. Co można zrobić, aby zmniejszyć poziom przeciwciał. 

Okazuje się, że można odpowiednią zmianą/ modyfikacją diety można uzyskać wymierny spadek poziomu przeciwciał oraz redukcję nieprzyjemnych objawów, a nawet poprawę echogeniczności tarczycy w obrazie USG. Wszystko wymaga jednak cierpliwości i odpowiedniej determinacji. Obserwuję to w codziennej praktyce. Chyba najbardziej spektakularny był fakt uzyskania ciąży i szczęśliwego porodu zdrowego noworodka u kobiety, która wcześniej trzy razy poroniła ( a  w tym czasie poziom przeciwciał przekraczał kilka tysięcy). Zmieniając dietę udało się uzyskać stopniowy spadek przeciwciał i ciążę z fizjologicznym przebiegiem.  

Przede wszystkim jednak zawsze jest punkt pierwszy. Większość bowiem osób zawsze poszukuje jakiegoś magicznego środka, leku, suplementu czy aktywności aby uzyskać poprawę. Problemu jednak skutecznie nie załatwimy tkwiąc nadal w błędnie zdefiniowanym środowisku. Co jest tym punktem pierwszym/ warunkiem koniecznym?  

Jest nim absolutna rezygnacja z tego co wywołuje stan zapalny, niszczy mikroflorę korzystną a pozwala na przewagę patogenów. Po objawach jelitowych je poznamy (te czynniki). Zwykle bowiem takie osoby cierpią na zaparcia i wypróżnienia są co dwa, trzy lub raz w tygodniu. Z wiekiem problem się nasila. Inny typ reakcji w zależności od siły nietolerancji są stolce kilka razy dziennie. Nie da się od tego uciec a jest to prosta odpowiedź i tani sposób oceny stanu przewodu pokarmowego. Jeśli bowiem w większości jemy błonnik roślinny pochodzący z ekologicznych upraw to mamy szansę na prawidłowy skład mikroflory jelit i stolec raz dziennie. Przeważnie rano. 

Co zatem bezwzględnie nie służy zdrowiu i stanowi paliwo dla stanów zapalnych? Tym czynnikiem jest wszechobecny współcześnie cukier. Jeszcze 80 lat temu statystyczny obywatel zjadał go bardzo mało. Obecnie jest to ponad 40 kilogramów rocznie. Owoce też zostały tak wyselekcjonowane aby dawały słodkie odmiany z dużą zawartością fruktozy. Ciekawe jest jednak to, że wzór chemiczny glukozy to C6H12O6. Natomiast wzór chemiczny fruktozy to C6H12O6. Tak, taki sam! Cząsteczka jest tylko inaczej „skręcona” w swojej budowie 3D. To tylko jednak dopalacze stanu zapalnego, bowiem realnie odpowiedź immunologiczną okazuje się, że przede wszystkim zaburza kazeina i gluten. Nie wszystkie osoby mają z tym problem. Jednak czasem może się okazać, że twarde odstawienie kazeiny czy glutenu nagle otwiera przed nami nowe przestrzenie świadomości poczucia się zdrowym. Spotkałem się z takim określeniem (moje ulubione)- Panie doktorze, poczułam się jakby ktoś mi przetarł zaparowaną szybę w samochodzie i nagle zobaczyłam świat w wyraźnych kształtach. Poprawiła mi się pamięć, koncentracja i sen. Zniknęły wzdęcia i zaparcia. 

Istotny jest jeszcze czynnik odpowiedniego poziomu określonych witamin i minerałów, ale to temat na kolejnego bloga, a same poziomy w surowicy można sprawdzić badając krew. W ten sposób postępowanie jest precyzyjne i celowe, a to oznacza- skuteczne. Ważna jest edukacja i świadomość. 

dr Tadeusz Oleszczuk

Tadeusz Oleszczuk, MD, PhD - specialist in obstetrics and gynecology with over 30 years of experience. A graduate of the Medical Academy of Gdańsk. He is the author of numerous scientific publications and the books "Calm your hormones" and "What the gynecologist will not tell you". Member of the Polish Society of Lifestyle Medicine.